Beykozlu
New member
Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi ve Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, “Döviz endeksli mevduatın bu haliyle başarılı olması epey sıkıntı zira ülkenin en temel sıkıntıları olan kaynakların etkinsiz dağılımı, verimsizlik ve itimat sorununu çözmüyor; hatta yarattığı belirsizlikle bu meseleleri daha da belirginleştiriyor” diye konuştu. Kara Merkez Bankası’nın net rezervin ekside olması üzere riskler görmezden gelinerek hâlâ Merkez Bankası üzerinden yüklü döviz satışları yapılmasını şaşkınlık ve dertle izlediğini vurguladı.
2022’de kur 13’lerde tutulabilirse enflasyonun yüzde 35-40 içinde gerçekleşebileceğini anlatan Kara, yeni bir kur ve inanç şoku yaşanması durumunda ise enflasyon denetimden çıkabileceği konusunda uyardı. Hakan Kara ayrıyeten 2022’de yeni bir kur ve itimat şoku yaşanması durumunda enflasyonun denetimden çıkabileceğini aktardı.
Cumhuriyet gazetesinden Şehriban Kıraç’a konuşan Kara şunları kaydetti:
“Bu aracın kullanması yüksek olur mu? Bu hazineye ve vatandaşa nasıl bir ek yük getirecek?
Bugün bir sigorta şirketi isteyene ücretsiz trafik sigortası veriyorum dese herkes bu sigortayı yaptırır. ötürüsıyla düz faiz ile muhafazalı faiz içindeki çıplak getiri farkı çok yüksek olmadığı sürece hali hazırda TL mevduatı olanlar büyük oranda bu sisteme geçecektir. Mevcut durumda dövizde olanlar ise biraz daha temkinli yaklaşabilir.
Tabi ücretsiz kur sigortası dağıtınca şu biçimde bir risk ortaya çıkıyor. Kaza halinde parasız sigortayı veren taraf ziyan eder. Türk lirasının öbür para ünitelerine karşı paha kaybettiği devirlerde Hazine’nin cebinden önemli para çıkabilir. Hazine diyorum ancak aslında Hazinenin parasının da halkın parası olduğunu unutmamak lazım. Bu kaynak birinci planda ek iç borçlanma ile karşılanabilir ve sonunda vergi ya da enflasyon yoluyla vatandaşın cebinden çıkar. ötürüsıyla kur muhafazalı TL mevduat uygulaması pratikte halktan mevduat sahibine bir transfer manasına geliyor. bir süre daha sonra kamuya yüklenen maliyet katlanılabilir olmaktan çıkabilir. örneğin TL mevduatın yüzde 75’i bu sisteme dönerse ve olumsuz bir senaryoda kur faizin üzerine yüzde 30 artarsa kamu bütçesinde 200-300 milyar TL içinde bir ek yük oluşabilir. Bu durum ülke risk priminin yüksek kalmasına niye olarak Hazinenin ve firmaların borçlanma maliyetlerini olumsuz etkileyebilir.
“Şoku büyütebilir”
Dövize endeksli mevduat uygulamasının başarısız ya da başarılı olması ne manaya gelecek, her iki durumda ne çeşit riskler görüyorsunuz? Alternatifi var mı?
Döviz endeksli mevduatın bu haliyle başarılı olması hayli sıkıntı zira ülkenin en temel problemleri olan kaynakların etkinsiz dağılımı, verimsizlik ve itimat sorununu çözmüyor; hatta yarattığı belirsizlikle bu meseleleri daha da belirginleştiriyor. Şu anda para siyasetinin duruşunun ne olduğu pek açık değil. Sıkı mı gevşek mi? Kelam konusu eser yalnızca mevduat için bir muhafaza sağlıyor, kredi faizlerinin enflasyonun altında kalma ihtimali var. Ayrıyeten şu anda ülkenin kur rejiminin ne olduğu muhakkak değil. Sabit kur rejimi ile dalgalı kur rejimi içinde bir yerdeyiz lakin kurgulanan yapı her iki rejimin yeterli yanlarından fazla dezavantajlarını almış. Bu yapı büyük bir şok geldiğinde şoku söndüren değil şoku büyüten bir etkileşim içeriyor. Kur sert sıçradığında otomatik parasallaşmaya yol açan riskli bir kurgu var. Bunun yerine TCMB faizleri enflasyonla uyumlu seviyelerde tutulup, faizden olumsuz etkilenen ancak iş modeli sürdürülebilir olan şirketlere devletin faiz yahut teminat sübvansiyonu yapması daha faal ve daha az maliyetli bir tahlil olabilirdi.
Döviz kurundaki gerileme fiyatlar ve enflasyon üzerinde aşağı istikametli tesir yapar mı?
Kurdaki gevşeme bu etapta enflasyon üstündeki yukarı istikametli baskıları azaltır. Şirketler kurdaki düşüşü süreksiz, artışı ise daha kalıcı algıladığından genelde kur yükselişi fiyatlara düşüşlerden daha süratli yansır. Şirketler fiyatlama yaparken yalnızca seviyeyi değil oynaklığı da dikkate alır. Girdi alımlarının yüksek kur seviyelerinden yapılmış olması da son pahalanmanın fiyatlar üstündeki tesirini sınırlayabilir. Ayrıyeten akaryakıt üzere enflasyona direkt ve dolaylı bariz yansımaları olan bir kalemde vergi siyasetleri niçiniyle pek düşüş olmayacak. Bu niçinle yakın devirde kurdaki düşüşün genel fiyat endeksine aşağı istikametli etkisinin nispeten sonlu olması beklenir. Kurdaki gevşeme daha epey otomatik fiyatlama yapılan araba, ithal elektronik eşya ve paket çeşit üzere kura endeksli mamüllerin meblağlarını düşürebilir. Buna karşın biroldukça eser fiyatının Aralık ortalaması Kasım ortalamasının fazlaca üzerinde olacak. Bu da Aralık’ta enflasyonda önemli bir sıçrama görülebileceğine işaret ediyor.
bu vakitte Merkez Bankası’nın asıl atması gereken adımlar nelerdi? Hâlâ eksi rezervde olması ne çeşit riskler barındırıyor? Sıkı para siyaseti büsbütün rafa mı kalktı?
Bir mevzuyu netleştirmekte yarar var. Aslında milletlerarası standartlarda rezerv yeterliliği hesaplarında brüt rezerv kullanılır. Lakin bizde net rezervlerin geldiği nokta brüt rezervi gölgeleyebilecek riskleri birlikteinde getiriyor. Şu anda TCMB rezervinin epey kıymetli bir kısmı bankalardan ödünç alınan dövizden oluşuyor. Bankalar döviz likiditesi açısından kuvvetli görünse de merkez bankası bir kısmını satmış durumda. Bunun yanı sıra altın rezervinin kıymetli bir kısmının yurt içine getirilmiş olması acil bir durum halinde satışta kullanılabilecek cephaneyi sınırlıyor. Ayrıyeten net rezervin ekside olması (döviz varlıklarının döviz yükümlülüklerinden az olması), TL’nin paha kaybı durumunda TCMB’nin ziyan etme mümkünlüğünü artırır. Son olarak, rezervlerin düşük olması dış borcumuzu çevirme konusunda riskler yaratabilir, milletlerarası platformlarda pazarlık gücümüzü zayıflatabilir. Bütün bu faktörler mevcut durumda döviz müdahaleleri konusunda hareket alanını kıymetli ölçüde kısıtlıyor. Bu riskler görmezden gelinerek hala merkez bankası üzerinden yüklü döviz satışları yapılmasını şaşkınlık ve korkuyla izliyorum.
“Enflasyon denetimden çıkabilir”
2022 yılı için kur, faiz, enflasyon, büyüme, işsizlik tarafında neler öngörüyorsunuz, ne çeşit riskler kelam konusu olabilir?
2022 için kestirim yapmak bu evrede yanlışsız olmaz zira parametreler çabucak hemen yerine oturmadı. Evvel TCMB’nin planladığı siyaset çerçevesi değişikliğini görmek lazım. Ayrıyeten mevcut kur muhafazalı mevduat sisteminin akıbetini de izlemek gerekecek. Ancak şunu söyleyebiliriz: 2022’de enflasyon şu andakinden daha yüksek, büyüme ise daha düşük olacak. Birinci çeyrekten itibaren büyümede ivme kaybı gorebiliriz. Dolar kuru 18’lerde kalsaydı önümüzdeki yıl için resmi enflasyon iddiam yüzde 55-65 içindeydı. Önümüzdeki bir yılda kur 13’lerde tutulabilirse enflasyon yüzde 35-40 ortasına gerçekleşebilir. Yeni bir kur ve itimat şoku yaşanması durumunda ise enflasyon denetimden çıkabilir.
Global ölçekte ise en büyük risk ABD’de enflasyonun beklenenden daha inatçı olması. Fed’in erken faiz artırımı ve kuvvetli dolar senaryosu kur muhafazalı mevduat sisteminin ömrünü kısaltabilir.
2022’de kur 13’lerde tutulabilirse enflasyonun yüzde 35-40 içinde gerçekleşebileceğini anlatan Kara, yeni bir kur ve inanç şoku yaşanması durumunda ise enflasyon denetimden çıkabileceği konusunda uyardı. Hakan Kara ayrıyeten 2022’de yeni bir kur ve itimat şoku yaşanması durumunda enflasyonun denetimden çıkabileceğini aktardı.
Cumhuriyet gazetesinden Şehriban Kıraç’a konuşan Kara şunları kaydetti:
“Bu aracın kullanması yüksek olur mu? Bu hazineye ve vatandaşa nasıl bir ek yük getirecek?
Bugün bir sigorta şirketi isteyene ücretsiz trafik sigortası veriyorum dese herkes bu sigortayı yaptırır. ötürüsıyla düz faiz ile muhafazalı faiz içindeki çıplak getiri farkı çok yüksek olmadığı sürece hali hazırda TL mevduatı olanlar büyük oranda bu sisteme geçecektir. Mevcut durumda dövizde olanlar ise biraz daha temkinli yaklaşabilir.
Tabi ücretsiz kur sigortası dağıtınca şu biçimde bir risk ortaya çıkıyor. Kaza halinde parasız sigortayı veren taraf ziyan eder. Türk lirasının öbür para ünitelerine karşı paha kaybettiği devirlerde Hazine’nin cebinden önemli para çıkabilir. Hazine diyorum ancak aslında Hazinenin parasının da halkın parası olduğunu unutmamak lazım. Bu kaynak birinci planda ek iç borçlanma ile karşılanabilir ve sonunda vergi ya da enflasyon yoluyla vatandaşın cebinden çıkar. ötürüsıyla kur muhafazalı TL mevduat uygulaması pratikte halktan mevduat sahibine bir transfer manasına geliyor. bir süre daha sonra kamuya yüklenen maliyet katlanılabilir olmaktan çıkabilir. örneğin TL mevduatın yüzde 75’i bu sisteme dönerse ve olumsuz bir senaryoda kur faizin üzerine yüzde 30 artarsa kamu bütçesinde 200-300 milyar TL içinde bir ek yük oluşabilir. Bu durum ülke risk priminin yüksek kalmasına niye olarak Hazinenin ve firmaların borçlanma maliyetlerini olumsuz etkileyebilir.
“Şoku büyütebilir”
Dövize endeksli mevduat uygulamasının başarısız ya da başarılı olması ne manaya gelecek, her iki durumda ne çeşit riskler görüyorsunuz? Alternatifi var mı?
Döviz endeksli mevduatın bu haliyle başarılı olması hayli sıkıntı zira ülkenin en temel problemleri olan kaynakların etkinsiz dağılımı, verimsizlik ve itimat sorununu çözmüyor; hatta yarattığı belirsizlikle bu meseleleri daha da belirginleştiriyor. Şu anda para siyasetinin duruşunun ne olduğu pek açık değil. Sıkı mı gevşek mi? Kelam konusu eser yalnızca mevduat için bir muhafaza sağlıyor, kredi faizlerinin enflasyonun altında kalma ihtimali var. Ayrıyeten şu anda ülkenin kur rejiminin ne olduğu muhakkak değil. Sabit kur rejimi ile dalgalı kur rejimi içinde bir yerdeyiz lakin kurgulanan yapı her iki rejimin yeterli yanlarından fazla dezavantajlarını almış. Bu yapı büyük bir şok geldiğinde şoku söndüren değil şoku büyüten bir etkileşim içeriyor. Kur sert sıçradığında otomatik parasallaşmaya yol açan riskli bir kurgu var. Bunun yerine TCMB faizleri enflasyonla uyumlu seviyelerde tutulup, faizden olumsuz etkilenen ancak iş modeli sürdürülebilir olan şirketlere devletin faiz yahut teminat sübvansiyonu yapması daha faal ve daha az maliyetli bir tahlil olabilirdi.
Döviz kurundaki gerileme fiyatlar ve enflasyon üzerinde aşağı istikametli tesir yapar mı?
Kurdaki gevşeme bu etapta enflasyon üstündeki yukarı istikametli baskıları azaltır. Şirketler kurdaki düşüşü süreksiz, artışı ise daha kalıcı algıladığından genelde kur yükselişi fiyatlara düşüşlerden daha süratli yansır. Şirketler fiyatlama yaparken yalnızca seviyeyi değil oynaklığı da dikkate alır. Girdi alımlarının yüksek kur seviyelerinden yapılmış olması da son pahalanmanın fiyatlar üstündeki tesirini sınırlayabilir. Ayrıyeten akaryakıt üzere enflasyona direkt ve dolaylı bariz yansımaları olan bir kalemde vergi siyasetleri niçiniyle pek düşüş olmayacak. Bu niçinle yakın devirde kurdaki düşüşün genel fiyat endeksine aşağı istikametli etkisinin nispeten sonlu olması beklenir. Kurdaki gevşeme daha epey otomatik fiyatlama yapılan araba, ithal elektronik eşya ve paket çeşit üzere kura endeksli mamüllerin meblağlarını düşürebilir. Buna karşın biroldukça eser fiyatının Aralık ortalaması Kasım ortalamasının fazlaca üzerinde olacak. Bu da Aralık’ta enflasyonda önemli bir sıçrama görülebileceğine işaret ediyor.
bu vakitte Merkez Bankası’nın asıl atması gereken adımlar nelerdi? Hâlâ eksi rezervde olması ne çeşit riskler barındırıyor? Sıkı para siyaseti büsbütün rafa mı kalktı?
Bir mevzuyu netleştirmekte yarar var. Aslında milletlerarası standartlarda rezerv yeterliliği hesaplarında brüt rezerv kullanılır. Lakin bizde net rezervlerin geldiği nokta brüt rezervi gölgeleyebilecek riskleri birlikteinde getiriyor. Şu anda TCMB rezervinin epey kıymetli bir kısmı bankalardan ödünç alınan dövizden oluşuyor. Bankalar döviz likiditesi açısından kuvvetli görünse de merkez bankası bir kısmını satmış durumda. Bunun yanı sıra altın rezervinin kıymetli bir kısmının yurt içine getirilmiş olması acil bir durum halinde satışta kullanılabilecek cephaneyi sınırlıyor. Ayrıyeten net rezervin ekside olması (döviz varlıklarının döviz yükümlülüklerinden az olması), TL’nin paha kaybı durumunda TCMB’nin ziyan etme mümkünlüğünü artırır. Son olarak, rezervlerin düşük olması dış borcumuzu çevirme konusunda riskler yaratabilir, milletlerarası platformlarda pazarlık gücümüzü zayıflatabilir. Bütün bu faktörler mevcut durumda döviz müdahaleleri konusunda hareket alanını kıymetli ölçüde kısıtlıyor. Bu riskler görmezden gelinerek hala merkez bankası üzerinden yüklü döviz satışları yapılmasını şaşkınlık ve korkuyla izliyorum.
“Enflasyon denetimden çıkabilir”
2022 yılı için kur, faiz, enflasyon, büyüme, işsizlik tarafında neler öngörüyorsunuz, ne çeşit riskler kelam konusu olabilir?
2022 için kestirim yapmak bu evrede yanlışsız olmaz zira parametreler çabucak hemen yerine oturmadı. Evvel TCMB’nin planladığı siyaset çerçevesi değişikliğini görmek lazım. Ayrıyeten mevcut kur muhafazalı mevduat sisteminin akıbetini de izlemek gerekecek. Ancak şunu söyleyebiliriz: 2022’de enflasyon şu andakinden daha yüksek, büyüme ise daha düşük olacak. Birinci çeyrekten itibaren büyümede ivme kaybı gorebiliriz. Dolar kuru 18’lerde kalsaydı önümüzdeki yıl için resmi enflasyon iddiam yüzde 55-65 içindeydı. Önümüzdeki bir yılda kur 13’lerde tutulabilirse enflasyon yüzde 35-40 ortasına gerçekleşebilir. Yeni bir kur ve itimat şoku yaşanması durumunda ise enflasyon denetimden çıkabilir.
Global ölçekte ise en büyük risk ABD’de enflasyonun beklenenden daha inatçı olması. Fed’in erken faiz artırımı ve kuvvetli dolar senaryosu kur muhafazalı mevduat sisteminin ömrünü kısaltabilir.