Karşılığı bir türlü bulunamayan soru: Oyun oynamak, zekayı nasıl etkiliyor?

bencede

New member
Araştırmalar ve datalar süratle artarak birikiyor olsa da, zekanın tam olarak ne olduğu yahut nasıl gerçek bir biçimde ölçülebileceği konusunda hala belirlenmesi gereken epey şey var. Bu yüzden de çocukların görüntü oyunları oynamasının zekaları üstündeki etkisi hakkındaki sorular uzun müddettir net bir karşılık olmadan varlığını sürdürüyor. Mayıs 2022 tarihindeki bir rapor ise, yanlışsız karşılığı bulduğunu sav eden birkaç araştırma içinde yer alıyor.

Akademisyenler, ebeveynler, öğrenciler ve oyuncular içinde görüntü oyunlarının bizi daha mı zeki yaptığı, zekamıza ziyan mı verdiği, her iki tesire sahip mi olduğu yoksa hiç bir tesiri olmadığı mı konusunda uzun bir müddetdir sorular soruyor. Araştırma sonuçları da sorular kadar farklı karşılıklar gösteriyor. Bunun birkaç sebebi var.

Birincisi, bir görüntü oyununu neyin oluşturduğuna dair birfazlaca soru var. Taşınabilir oyunlar ve konsol oyunları tıpkı kategoride mi olmalı? Pekala ya bulmaca oyunları ve nişancılık oyunları? Çevrimiçi epeyce oyunculu oyunların tek başına oynanan oyunlardan farklı bir tesiri var mı? Ayrıyeten, bir kişinin günü biroldukca aktivite içerir ve oyun oynamayı tek bir değişken olarak izole etmek hayli zordur.

Bir çocuk görüntü oyunlarını ve ders çalışmayı severken başkası ikisinden de nefret ediyorsa, bu görüntü oyunlarının zekaya katkıda bulunduğu manasına mı gelir? Şayet bir çocuk, ailesinin maddi durumu başka bir çocuğa nazaran daha düzgün olduğu için görüntü oyunları oynayabiliyorsa, zeka farkının ne kadarı oyun oynamaktan ve ne kadarı farklı ekonomik fırsatlardan kaynaklanmaktadır?

Ve tahminen de en kıymetlisi, zekayı oluşturan nedir? Notlar mı? IQ testleri mi? Öbür bir şey mi? Bu bile tartışmaya açık.


Nature mecmuası tarafınca yayınlanan Mayıs 2022 tarihindeki bilimsel raporun muharrirleri, en azından bu sorulardan kimilerini yanıtlamaya yaklaştıklarını söylüyor. “Biliş ve sosyoekonomik art plandaki genetik farklılıkları denetim ederken dijital medyanın çocukların zekası üstündeki etkisi” başlıklı makale, genetik ve ebeveyn eğitimi için bulgularını düzeltiyor. Müelliflerin “zeka, eğitimsel kazanım ve öbür bilişsel yeteneklerin tümü yüksek oranda kalıtsaldır” argümanını savunmalarından dolayı bu büyük bir kıymete sahip.

Zeka, kalıtsal mıdır?

Bazıları zekanın genetik olarak önce belirlenmiş olduğu savına karşı çıksa da, muharrirler ebeveynlerin eğitimini de göz önünde bulunduruyor. Eğitim seviyesi hane halkı geliri ile uyumlu olmasa da, bu, karmaşık sosyo-ekonomik bilgiler için tartışmalı bir biçimde güzel bir gösterge olabilir.

Araştırma, dokuz ila 10 yaşları içindeki yaklaşık 10.000 Amerikalı çocuğa ait temel ayrıntıları ve iki yıl daha sonra bunların yarısından fazlası ile takip çalışmalarını içeriyor. Ayrıyeten araştırmacılar, genetik farklılıkları hesaba katmak için “poligenik puanlara” da bakıyor.

Yazarlar, görüntü izlemek, görüntü oyunları oynamak ve toplumsal medyayla etkileşim kurmak için harcanan vakti içeren ekran mühletini tahlil etti. Ayrıyeten, zekayı beş zeka ölçüsü kullanarak tahlil etti. Sonuçlar pek değişikti: “Başlangıçta, izleme ve toplumsallaşma ile geçirilen zeka, zeka ile olumsuz bir biçimde bağlantılıyken, oyun oynama bağlı değildi. İki yıl daha sonra, oyun oynamak zekayı olumlu etkiledi ancak toplumsallaşmanın hiç bir tesiri olmadı (…) beklenmedik bir biçimde, görüntü izlemek de zekayı olumlu istikamette etkiledi.

Ayrıca makale, sadece oyunun kendisiyle müspet bir münasebet kurmakla kalmayıp, oyun oynamak için harcanan vaktin da olumlu bir biçimde bağlı olduğunu söylüyor. Öbür bir deyişle, daha fazla oyun oynamak, daha fazla bilişsel artış manasına geliyor. Natürel ki burada mühlet için bir hudut belirtilmemiş olması sonuçlardan şüphelenmeyi çarçabuk haklı çıkarıyor.

Araştırmanın muharrirleri, rastgele bir sorumlu araştırmacı kümesinin olması gerektiği üzere, raporlarıyla ilgili birkaç probleme işaret ediyor. Bu problemlerden kimileri, üstte bahsedilen ve bu tıp tüm araştırmaları etkileyen sorulardır.

Oyun müddeti zekada tesirli mi?

Öncelikle, ekran başında geçirilen mühlet anketlerden toplandı ve araştırmacıların, bildirilen oyunların akıllı telefon oyunları mı, konsol oyunlarımı, çevrimiçi mi yoksa çevrimdışı mı olduğunu bilmelerinin net bir yolu yok. Ayrıyeten anket dataları kelam konusu olduğunda her vakit olduğu üzere anketi dolduran bireylerin kendilerini “daha iyi” göstermek için yanıtlarını bir ölçü değiştirmiş olmaları mümkün. Şayet ebeveynler kendilerini daha katı yahut daha esnek kurallı göstermek istedilerse, bu bilgileri yanlış bildirmiş olabilirler.


Ayrıca müelliflerin belirtmediği sorunlar de bulunuyor. Zeka ölçümü için kullanılan testler söz ve imaj tanıma, hafıza, uzaysal mantık, ses yansısı ve gibisi ölçütleri kullanırken bir IQ testi içermiyordu. Ayrıyeten lisan algılama, matematik, mantık ve öbür birtakım faktörler için ölçümler de bulunmuyordu.

Zeka için kullanılan ölçütlerin genel olarak görüntü oyunlarda güzel olmanızı sağlayan özellikler olduğu söylenebileceğinden dolayı, araştırma sonuçlarının görüntü oyunlar için müspet bir sonuç verirken toplumsallaşma için etkisiz bir sonuç göstermesinin pek şaşırtan olmadığını da söyleyebiliriz.

Video izlemek manzara tanıma ve ses reaksiyonu üzere faktörlere daha fazla yardımcı olurken, toplumsal medya ise lisan algılama, mantık ve test edilmeyen öbür ölçütlere katkıda bulunabiliyor.

Peki, bu biçimde oyunlar zekayı ne kadar etkiliyor?

Zeka, bir fazlaca farklı tarafı ve alanı içeren oldukcalu bir konsept ve bu yüzden araştırmacıların zekanın hangi istikametlerini test etmeye karar verdikleri, araştırmaların kararı üzerinde kesin bir tesire sahip oluyor.

özetlemek gerekirsesı, tüm araştırmalara bakarak görüntü oyun oynamanın çocuğunuzun zekası üzerinde bir tesiri olup olmadığı sorusuna sadece “bir miktar” yanıtını verebiliriz. Bilhassa düşünmeyi ve reaksiyon vermeyi gerektiren görüntü oyunların katiyen zekanın kimi tarafları üzerinde müspet bir tesiri olabilse de, zekanın kimi istikametleri üzerinde hiç bir tesire sahip olamıyor. Bu yüzden, hayattaki bir hayli şeyde olduğu üzere, görüntü oyunların çoka kaçmadan oynanmasının yararı var. Fakat (en azından şimdilik) mutlaka tahsilin yerini almazlar.