Türkiye: İmalat PMI Aralık’ta 52,1 düzeyinde İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) ve IHS Markit’in deklare ettiğı bilgilere bakılırsa; Aralık ayında imalat PMI 52 düzeyinden 52,1 düzeyine yükseldi. Enflasyonist baskıların imalat kesimi üstündeki olumsuz tesirleri görülmekle birlikte, ağır fiyat artışlarına bağlı olarak talep ve üretim de ivme kaybetmiştir. PMI, Haziran 2020’den beri Mayıs 2021 hariç olmak üzere (kapanma etkisi) 50 baz bedeli üzerinde büyüme bölgesinde kalmaktadır.
PMI verisinin detaylarına bakacak olursak; girdi maliyetleri ve en son eser fiyatlarında yüksek oranlı artışlar kaydedilmiştir. Üretim ve yeni siparişler yavaşlamasına karşın, kesim istihdam artırmayı Aralık ayında da sürdürmüştür. Girdi maliyetlerindeki artış, bugün ortaya konan Aralık ayı enflasyon oranlarının da gösterdiği üzere son yılların rekor denebilecek bir artış oranına işaret etmektedir. Maliyet yüklenimleri liranın paha kaybıyla büyük ölçüde sürüklenmeye devam ederken, bunun satılan mamul fiyatına yansıması ile birlikte tüketici enflasyonu tesiri süratle artmaktadır. Fiyat artışlarının getirdiği belirsizlik ile birlikte mal ve stok yenilemenin de zorlaşması piyasadaki satışları etkilemekte, tedarikçilerden mal teminini zorlaştırmakta ve müşteri siparişlerini de olumsuz olarak etkilemektedir.
İhracat siparişlerinde, yurtharicindeki dış talep eksenli manzara ile gorece düzgün durum gözlenmektedir. Firmalar ise üretim kapasitelerini artırma kapsamında istihdam genişlemesi yapmaktadırlar. Buna karşılık, genel sipariş eğilimlerindeki düşüş ve yurtiçi piyasa şartlarındaki yavaşlama dalın genişlemesi açısından aşağı taraflı risk teşkil etmektedir. Fiyat baskılarının talep şoku üzerinden üretim yavaşlaması yaratması üzere bir çekince bulunmaktadır. Bu noktada, mal ve stok temin etme ve yenileme açısından da ortaya “yerine koyma maliyeti” üzere bir kavram çıktığından yalnızca mevcut girdiden elde edilen kar marjı dikkate alınmamakta, tedarikçiler stok yenileme sürecinde ortaya çıkan ek maliyet ögelerini da satılan mal fiyatına önden yansıtmaktadırlar. Bu durum, ileriye dönük fiyat belirlemede zorlanma sebebi ile teslimat yahut alımdan cayma, buna bağlı olarak da ticari faaliyet yavaşlaması getirmektedir. Benzeri sorun, yurtdışı teslimat ve hammadde temininde de yaşanmakta, global fiyat baskıları ve nakliye maliyetlerinin yüksekliği girdi temini ve teslimat müddetleri açısından problem yaratmaktadır. Fiyat dalgalanmaları hala devasa yükseklikte bir boyutta gerçekleşmektedir. Firmaların maliyet idaresi, bu basamakta devreye girerek gerek üretim, gerekse de istihdam eğilimleri açısından değerlendirilecektir.
PMI Üretim Endeksi… Kaynak: TÜİK, İstanbul Sanayi Odası, IHS Markit, Bloomberg
Temel problemlerin maliyet ekseninde ağırlaştı gözleniyor. Bilhassa, yurtarasında kurlardaki dalgalanmadan kaynaklı fiyat meçhullüğü ve artışları, global tedarik zincirlerindeki aksama kaynaklı enflasyon tesirini katmanlandırıyor. Bu durum, yurtarasındaki talep ve üretim eğilimlerini olumsuz etkileyebilecektir. Dış talep konusunda ise, bilhassa ana tedarik bölgelerimiz ve ihracat pazarlarımız açısından Omicron varyantı ekseninde Covid-19 salgınının durumunu pahalandırmak gerekir. Tüm bu gelişmelerin, kesim açısından zorlayıcı olabileceğini ve sektörel ivme kayıplarına niye olabileceğini kestirim ediyoruz.
Kaynak Enver Erkan / Tera Yatırım
Hibya Haber Ajansı
PMI verisinin detaylarına bakacak olursak; girdi maliyetleri ve en son eser fiyatlarında yüksek oranlı artışlar kaydedilmiştir. Üretim ve yeni siparişler yavaşlamasına karşın, kesim istihdam artırmayı Aralık ayında da sürdürmüştür. Girdi maliyetlerindeki artış, bugün ortaya konan Aralık ayı enflasyon oranlarının da gösterdiği üzere son yılların rekor denebilecek bir artış oranına işaret etmektedir. Maliyet yüklenimleri liranın paha kaybıyla büyük ölçüde sürüklenmeye devam ederken, bunun satılan mamul fiyatına yansıması ile birlikte tüketici enflasyonu tesiri süratle artmaktadır. Fiyat artışlarının getirdiği belirsizlik ile birlikte mal ve stok yenilemenin de zorlaşması piyasadaki satışları etkilemekte, tedarikçilerden mal teminini zorlaştırmakta ve müşteri siparişlerini de olumsuz olarak etkilemektedir.
İhracat siparişlerinde, yurtharicindeki dış talep eksenli manzara ile gorece düzgün durum gözlenmektedir. Firmalar ise üretim kapasitelerini artırma kapsamında istihdam genişlemesi yapmaktadırlar. Buna karşılık, genel sipariş eğilimlerindeki düşüş ve yurtiçi piyasa şartlarındaki yavaşlama dalın genişlemesi açısından aşağı taraflı risk teşkil etmektedir. Fiyat baskılarının talep şoku üzerinden üretim yavaşlaması yaratması üzere bir çekince bulunmaktadır. Bu noktada, mal ve stok temin etme ve yenileme açısından da ortaya “yerine koyma maliyeti” üzere bir kavram çıktığından yalnızca mevcut girdiden elde edilen kar marjı dikkate alınmamakta, tedarikçiler stok yenileme sürecinde ortaya çıkan ek maliyet ögelerini da satılan mal fiyatına önden yansıtmaktadırlar. Bu durum, ileriye dönük fiyat belirlemede zorlanma sebebi ile teslimat yahut alımdan cayma, buna bağlı olarak da ticari faaliyet yavaşlaması getirmektedir. Benzeri sorun, yurtdışı teslimat ve hammadde temininde de yaşanmakta, global fiyat baskıları ve nakliye maliyetlerinin yüksekliği girdi temini ve teslimat müddetleri açısından problem yaratmaktadır. Fiyat dalgalanmaları hala devasa yükseklikte bir boyutta gerçekleşmektedir. Firmaların maliyet idaresi, bu basamakta devreye girerek gerek üretim, gerekse de istihdam eğilimleri açısından değerlendirilecektir.
PMI Üretim Endeksi… Kaynak: TÜİK, İstanbul Sanayi Odası, IHS Markit, Bloomberg
Temel problemlerin maliyet ekseninde ağırlaştı gözleniyor. Bilhassa, yurtarasında kurlardaki dalgalanmadan kaynaklı fiyat meçhullüğü ve artışları, global tedarik zincirlerindeki aksama kaynaklı enflasyon tesirini katmanlandırıyor. Bu durum, yurtarasındaki talep ve üretim eğilimlerini olumsuz etkileyebilecektir. Dış talep konusunda ise, bilhassa ana tedarik bölgelerimiz ve ihracat pazarlarımız açısından Omicron varyantı ekseninde Covid-19 salgınının durumunu pahalandırmak gerekir. Tüm bu gelişmelerin, kesim açısından zorlayıcı olabileceğini ve sektörel ivme kayıplarına niye olabileceğini kestirim ediyoruz.
Kaynak Enver Erkan / Tera Yatırım
Hibya Haber Ajansı