Beykozlu
New member
Dr. Mahfi Eğilmez
Sokak külçeşidinin geliştirdiği en kıymetli iktisat teorilerinden birisi finanse edildiği sürece cari açık olmaz teorisidir. Bu teori olağanüstü bir totoloji örneğidir. Cari açık, finanse edilmeden yaratılamaz. Bir öbür deyişle mesela ihracattan fazla ithalat yapabilmek için ortadaki farkın finansmanını bulmak gereklidir. Bu farkın finansmanı bulunamayacaksa aslına bakarsanız cari açık oluşmaz. Buradaki sorun cari açığın nasıl finanse edileceğidir.
Faiz niye Enflasyon Sonuçtur
Türkiye iktisadının son otuz yılına damgasını vuran sokak teorilerinin başında gelir. Türk insanı mucizelere inanmaya meraklı olduğu için bu teoriyi sevmiş ve benimsemiştir. Tekraren denenmiş, faiz düşürülmüş bulunmasına karşılık enflasyon inmek bir yana yükselmiş olsa da bir daha de denenmeye devam edilmektedir. İşin doğrusu enflasyonun yükseldiği yerde faizin de yükseleceğidir, enflasyon düşerse faizin düşeceği formundadır. Aksi olursa yani enflasyon yükseldiği biçimde faiz düşürülürse enflasyon daha da yükselir.
Cari Açığı Düşürürsek Enflasyon Düşer
Doğruluğunu gösteren hiç bir delil olmamasına rağmen son vakit içinderda moda olan teoriler içinde bu da yer alıyor. Cari açığı olmayan ekonomilerde enflasyon düşük olabileceği üzere cari açığı olan ülkelerde de enflasyon düşük olabiliyor. Aşağıdaki tablo bize cari açığı olan lakin enflasyonu yüksek olmayan (hatta bazısında eksi enflasyon olan) birkaç ülkeyi göstermektedir (Veriler için IMF, World Economic Outlook Database, October 2021):
Cari açık birfazlaca berbatlığın niçinleri içinde sayılabilir ancak sırf cari açığı düşürerek ekonomiyi düzelmek hatta enflasyon problemini çözmek mümkün değildir. Enflasyonu düşürmenin yolu, ortalarında cari açığın da bulunduğu riskleri azaltmaktan geçer.
Merkez Bankasının Rezervlerini Kullanalım
Sokaklarda, kahvehanelerde hatta esnaf etraflarında en hayli lisana getirilen iktisat teorilerinden birisi de budur: ‘Madem iktisatta sorun var Merkez Bankasının rezervlerini satalım sıkıntıları çözelim.’ halbuki iktisattaki sıkıntılar merkez bankasında rezervler olduğu için değil muhtemelen kâfi rezerv olmadığı için ortaya çıkmaktadır. Bu da tıpkı faiz enflasyonun sebebidir yaklaşımında olduğu üzere sonuçtan niçine giderek sorunu çözme sistemi örneğidir. Türkiye, sokakların sesine uyarak, bu bilim dışı metodu uygulamış ve Merkez Bankası (swaplar hariç net) rezervlerini eksiye düşürmüştür. Bunun kararı olarak ta Türkiye’ye döviz girişi süratle gerilemiş, yabancı yatırımcılar paralarını alıp ülkeden çıkmış, kurlar alıp başını gitmiştir.
Çin’de ve Kore’de de Demokrasi ve Hukukun Üstünlüğü Yok Lakin Onlarda Enflasyon da Yok
Çin ve Güney Kore’nin demokrasiyle yönetilmediği bir gerçek, lakin onlar yıllardır tıpkı sistemle ve piyasaya saygılı bir halde yönetiliyorlar. Yani dünya onları bu sistemle tanımış ve benimsemiş bulunuyor. Sistemin uzun mühlet sabit kalması ve piyasaya saygılı olması iktisat için demokrasiden daha değerlidir. Demokrasiyle ya da demokrasi dışı yollarla ekonomiyi düzeltmenin biroldukca örneği var. Buna karşılık daima sistemle oynayarak, demokrasiyle demokrasi dışılık içinde gidip gelerek, riskleri artırarak, piyasaya karışarak ekonomiyi düzeltmenin örneği yok.
İktisatçılar Teklif Yapacaksa İktisat Dışı Hususlara Girmemeli
Sokak teorilerinin en ünlülerinden birisi olan bu teori aslında iktisat ile sonlu değil. her insanın sadece uzmanı olduğu alanda konuşmasını öne süren bir teorinin iktisat alanına yansıtılmış hali bu. halbuki toplumsal ve siyasal riskler iktisadın bozulmasına yol açan sıkıntılar. Bu riskleri yok sayarsanız faizi yükseltmekten yahut düşürmekten mucizeler beklemeye başlarsınız. İktisat siyaseti asla ve katiyetle toplumsal ve siyasal siyasetlerden soyutlanamaz. Soyutlansaydı Türkiye daima faizlerle oynayarak bugün gelişmiş ülkeler içinde olurdu. O niçinle de toplumsal bilimlerin bir modülü olan iktisatla uğraşanların olaya bütüncül yaklaşması gerekir. Şayet bir ülkede iktisat toplumsal ve siyasal sıkıntılardan etkileniyorsa, mesela CDS primi bu niçinlerle yüksekse, bu biçimde onları yok sayarak sadece faiz ve kurla oynayarak hiç bir şeyi düzeltme imkânı olmaz.
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in şahsi blogundan alınmıştır.
Sokak külçeşidinin geliştirdiği en kıymetli iktisat teorilerinden birisi finanse edildiği sürece cari açık olmaz teorisidir. Bu teori olağanüstü bir totoloji örneğidir. Cari açık, finanse edilmeden yaratılamaz. Bir öbür deyişle mesela ihracattan fazla ithalat yapabilmek için ortadaki farkın finansmanını bulmak gereklidir. Bu farkın finansmanı bulunamayacaksa aslına bakarsanız cari açık oluşmaz. Buradaki sorun cari açığın nasıl finanse edileceğidir.
Faiz niye Enflasyon Sonuçtur
Türkiye iktisadının son otuz yılına damgasını vuran sokak teorilerinin başında gelir. Türk insanı mucizelere inanmaya meraklı olduğu için bu teoriyi sevmiş ve benimsemiştir. Tekraren denenmiş, faiz düşürülmüş bulunmasına karşılık enflasyon inmek bir yana yükselmiş olsa da bir daha de denenmeye devam edilmektedir. İşin doğrusu enflasyonun yükseldiği yerde faizin de yükseleceğidir, enflasyon düşerse faizin düşeceği formundadır. Aksi olursa yani enflasyon yükseldiği biçimde faiz düşürülürse enflasyon daha da yükselir.
Cari Açığı Düşürürsek Enflasyon Düşer
Doğruluğunu gösteren hiç bir delil olmamasına rağmen son vakit içinderda moda olan teoriler içinde bu da yer alıyor. Cari açığı olmayan ekonomilerde enflasyon düşük olabileceği üzere cari açığı olan ülkelerde de enflasyon düşük olabiliyor. Aşağıdaki tablo bize cari açığı olan lakin enflasyonu yüksek olmayan (hatta bazısında eksi enflasyon olan) birkaç ülkeyi göstermektedir (Veriler için IMF, World Economic Outlook Database, October 2021):
Cari açık birfazlaca berbatlığın niçinleri içinde sayılabilir ancak sırf cari açığı düşürerek ekonomiyi düzelmek hatta enflasyon problemini çözmek mümkün değildir. Enflasyonu düşürmenin yolu, ortalarında cari açığın da bulunduğu riskleri azaltmaktan geçer.
Merkez Bankasının Rezervlerini Kullanalım
Sokaklarda, kahvehanelerde hatta esnaf etraflarında en hayli lisana getirilen iktisat teorilerinden birisi de budur: ‘Madem iktisatta sorun var Merkez Bankasının rezervlerini satalım sıkıntıları çözelim.’ halbuki iktisattaki sıkıntılar merkez bankasında rezervler olduğu için değil muhtemelen kâfi rezerv olmadığı için ortaya çıkmaktadır. Bu da tıpkı faiz enflasyonun sebebidir yaklaşımında olduğu üzere sonuçtan niçine giderek sorunu çözme sistemi örneğidir. Türkiye, sokakların sesine uyarak, bu bilim dışı metodu uygulamış ve Merkez Bankası (swaplar hariç net) rezervlerini eksiye düşürmüştür. Bunun kararı olarak ta Türkiye’ye döviz girişi süratle gerilemiş, yabancı yatırımcılar paralarını alıp ülkeden çıkmış, kurlar alıp başını gitmiştir.
Çin’de ve Kore’de de Demokrasi ve Hukukun Üstünlüğü Yok Lakin Onlarda Enflasyon da Yok
Çin ve Güney Kore’nin demokrasiyle yönetilmediği bir gerçek, lakin onlar yıllardır tıpkı sistemle ve piyasaya saygılı bir halde yönetiliyorlar. Yani dünya onları bu sistemle tanımış ve benimsemiş bulunuyor. Sistemin uzun mühlet sabit kalması ve piyasaya saygılı olması iktisat için demokrasiden daha değerlidir. Demokrasiyle ya da demokrasi dışı yollarla ekonomiyi düzeltmenin biroldukca örneği var. Buna karşılık daima sistemle oynayarak, demokrasiyle demokrasi dışılık içinde gidip gelerek, riskleri artırarak, piyasaya karışarak ekonomiyi düzeltmenin örneği yok.
İktisatçılar Teklif Yapacaksa İktisat Dışı Hususlara Girmemeli
Sokak teorilerinin en ünlülerinden birisi olan bu teori aslında iktisat ile sonlu değil. her insanın sadece uzmanı olduğu alanda konuşmasını öne süren bir teorinin iktisat alanına yansıtılmış hali bu. halbuki toplumsal ve siyasal riskler iktisadın bozulmasına yol açan sıkıntılar. Bu riskleri yok sayarsanız faizi yükseltmekten yahut düşürmekten mucizeler beklemeye başlarsınız. İktisat siyaseti asla ve katiyetle toplumsal ve siyasal siyasetlerden soyutlanamaz. Soyutlansaydı Türkiye daima faizlerle oynayarak bugün gelişmiş ülkeler içinde olurdu. O niçinle de toplumsal bilimlerin bir modülü olan iktisatla uğraşanların olaya bütüncül yaklaşması gerekir. Şayet bir ülkede iktisat toplumsal ve siyasal sıkıntılardan etkileniyorsa, mesela CDS primi bu niçinlerle yüksekse, bu biçimde onları yok sayarak sadece faiz ve kurla oynayarak hiç bir şeyi düzeltme imkânı olmaz.
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in şahsi blogundan alınmıştır.